Đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Hằng Nga, phát biểu thảo luận Tổ đối với
Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) chiều ngày 09/11/2023 (ảnh V Đông)

Tham gia phát biểu thảo luận Tổ, đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Hằng Nga, cơ bản tán thành về sự cần thiết sửa đổi Luật Tổ chức TAND năm 2014 và thống nhất với báo cáo của Ủy ban Tư pháp về thẩm tra dự án Luật Tổ chức TAND (sửa đổi). Đại biểu cho rằng các nội dung sửa đổi Luật đã thể hiện yêu cầu về hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động và uy tín của TAND, hướng đến xây dựng hệ thống Tòa án chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân. Qua đó, tại phiên thảo luận, đại biểu Huỳnh Thị Hằng Nga quan tâm góp ý đối với 05 vấn đề trong dự thảo Luật, cụ thể:
Về tổ chức và thẩm quyền thành lập các TAND (Khoản 1 Điều 4), đại biểu thống nhất với dự thảo luật do Chính phủ trình và cho rằng cần thiết phải đổi mới TAND cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm; TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm để thể chế hóa các nghị quyết, kết luận của Đảng đã đề ra; đồng thời, Hiến pháp 2013 quy định “Tòa án là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”. Như vậy, Tòa án thực hiện thẩm quyền tài phán của quốc gia, không phải Tòa án của tỉnh, của huyện hay địa phương nào mà Tòa án hoạt động theo thẩm quyền tố tụng, việc tổ chức Tòa án theo cấp xét xử sơ thẩm, phúc thẩm không chỉ đơn thuần là đổi tên mà chính là tuân thủ Hiến pháp và thực hiện đúng chủ trương, nghị quyết Trung ương Đảng về “Tòa án được tổ chức theo thẩm quyền xét xử”. Góp phần thực hiện nguyên tắc độc lập trong xét xử và khẳng định địa vị pháp lý của Tòa án trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh đó, đại biểu đề xuất Ban soạn thảo nên quy định rõ hơn về chức năng, nhiệm vụ của Toà án nhân dân sơ thẩm, Toà án nhân dân phúc thẩm, tránh việc đổi tên nhưng chức năng nhiệm vụ giống như Toà án nhân dân cấp huyện, cấp tỉnh.
Đối với quy định “Tòa án hỗ trợ đương sự là người yếu thế trong xã hội thu thập chứng cứ trong vụ việc dân sự, vụ án hành chính theo quy định của pháp luật” (Khoản 3 Điều 15), đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần cụ thể hơn đối tượng nào được gọi là người yếu thế trong xã hội, đại biểu cho rằng quy định như dự thảo còn chung chung, chưa có văn bản nào giải thích thế nào là “đối tượng yếu thế trong xã hội”, nếu không quy định cụ thể khi Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) có hiệu lực đi vào thực tiễn sẽ phát sinh vướng mắc.
Về việc xem xét, kiến nghị về tính hợp hiến, hợp pháp của văn bản quy phạm pháp luật trong xét xử (Khoản 1 Điều 28), đại biểu đề nghị Ban soạn thảo quy định thêm thời gian cụ thể và cơ quan Toà án cuối cùng chịu trách nhiệm gửi văn bản cho các cơ quan chức năng về kết quả xử lý, giải quyết vụ việc nếu phát hiện văn bản quy phạm pháp luật trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên. Theo đại biểu Huỳnh Thị Hằng Nga, việc không quy định thời gian trong dự thảo Luật sẽ kéo dài quá trình giải quyết các vụ việc của Tòa án do phải chờ văn bản của các cơ quan chức năng. Đồng thời, đại biểu đề xuất Ban soạn thảo quy định cụ thể Tòa án nào chịu trách nhiệm gửi văn bản cuối cùng để giải quyết vấn đề trên, nếu không quy định cụ thể sẽ rất khó khăn khi giải quyết vụ việc vì theo khoản 1 Điều 4 dự thảo Luật TAND (sửa đổi) có quy định Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân cấp cao, Tòa án nhân dân phúc thẩm, Tòa án nhân dân sơ thẩm, Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt, Tòa án quân sự; đồng thời, tiếp tục rà soát văn bản quy phạm pháp luật để khi ban hành các điều luật được tương thích với nhau đối với Bộ Luật tố tụng dân sự, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
 Việc quy định “Thông tin về thẩm phán vi phạm pháp luật” (Điều 105) cũng được  đại biểu Nga quan tâm và đề nghị Ban soạn thảo cần quy định rõ việc Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nhân dân cấp nào có trách nhiệm báo cáo với Chủ tịch Nước trong trường hợp bắt, giam, giữ, khởi tố, khám xét nơi ở, nơi làm việc của Thẩm phán TANDTC; Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nhân dân cấp nào có trách nhiệm thông báo cho Chánh án TADTC. Trường hợp bắt, giam, giữ, khởi tố, khám xét nơi ở, nơi làm việc của Thẩm phán, cần quy định rõ thời hạn báo cáo hay thông báo. Vì quy định như dự thảo còn chung chung, chưa xác định cụ thể trách nhiệm, thời hạn báo cáo, thông báo từ đó dẫn đến vướng mắc khi thực hiện.
Việc “Bãi nhiệm Thẩm phán” (Điều 108), đại biểu đề nghị Ban soạn thảo bỏ các điểm c, d khoản 2 vì trùng ý với điểm b khoản 2 Điều này do Điều 104 đã có quy định về đạo đức và ứng xử của Thẩm phán, theo đại biểu không cần tách ra việc quy định về vi phạm phẩm chất đạo đức, vi phạm quy tắc ứng xử, đạo đức nghề nghiệp Thẩm phán, làm cho các điều luật lặp lại.

Tin: B T Loan